ტოტალიტარული რეჟიმის დროს „ყველა დროის და ხალხის დიდი წინამძღვარი“, ამხანაგი სტალინი ასკეტის და უანგარო ადამიანის როლში გამოდიოდა და ხაზს უსვამდა, რომ „ხალხის კეთილდღეობა – უპირველ ყოვლისა“ იყო, მას კი გახვრეტილი შარვალიც ეყოფოდა. სინამდვილეში ყველაფერი ასე არ იყო. ფუფუნებაში დასვენების მისი სურვილის შესახებ მასალები როგორი გასაიდუმლოებულიც არ უნდა ყოფილიყო ბევრმა მაშინაც იცოდა, თუ რა იმალებოდა „ფუფუნებაზე უარის თქმის“ მიღმა და რამდენიმე სიცოცხლე ამას შეეწირა. დღეს იოსებ სტალინის რამდენიმე რეზიდენციაში (სულ ასეთი 20 იყო) შეგვიძლია თამამად შევიხედოთ.
რა თქმა უნდა, ე.წ. კოტეჯები უბრალოდ დასასვენებელი სახლები არ იყო, არამედ ნამდვილი სასახლეები წარმოუდგენელი სამაგრებით და ბუნკერებით, რადგან „დიდებულ წინამძღვარს“ ძალიან ეშინოდა, მუდმივად თავდასხმას ელოდა და ეს პანიკური განწყობა წვრილმანებშიც შეიმჩნეოდა. სწორედ ამიტომ, ყველა შენობა შერჩეული სპეციალისტების მიერ მკაცრად გასაიდუმლოებული შენდებოდა, რომლებიც დაუყონებლივ სახელმიწფო უშიშროების სამინისტროს თანამშრომლები ხდებოდნენ.
შენიშვნა: სახელმწიფო უშიშროების სამინისტრო (1946 – 1953 წ.წ.) – ეს სახელმწიფო უსაფრთხოების ორგანოს ერთ-ერთი სახელია, რომელიც კიდევ 1923 წელს შეიქმნა. თავიდან მას გაერთიანებული სახელმწიფო პოლიტიკური მართვის ხელსაწყო ეწოდებოდა 1923-1934 წ.წ.), შემდეგ ეს დეპარტამენტი სსრკ-ს შინაგანაწესის ეროვნულ კომისარიატს 1934-1946 წ.წ. შეუერთდა. სწორედ ამ ორგანოს აქტიურობასთან არის დაკავშირებული ყველაზე საშინელი და ბნელი მოვლენები, რომლებიც იმ წლებში ხდებოდა.
იოსების უსაზღვრო მადის და საუკეთესო ადგილებში დასვენების სურვილის გათვალისწინებით მისი აგარაკები შეგიძლიათ ნახოთ მოსკოვში, ყირიმში, სოჭში, აფხაზეთსა და საქართველოში. ბუნებრივია, ზოგიერთი რეზიდენცია განსაკუთრებით უყვარდა და აფასებდა, ზოგიერთს იშვიათად სტუმრობდა, ზოგ აგარაკზე კი მხოლოდ ერთხელ ან საერთოდ არ ჰყავთ ნანახი.
ყველაზე მეტად იოსებ სტალინს ე.წ. კუნცევსკის აგარაკი უყვარდა, რომელიც გამარჯვების პარკთან ახლოს ვოლინსკოვის რაიონში მდებარეობდა. აქ არა მხოლოდ ისვენებდა, არამედ ფაქტიურად 20 წელი ცხოვრობდა. რეზიდენციის პროექტი არქიტექტორმა მირონ მერჯანოვიმ შეიმუშავა და 1933-1934 წელს სტალინის პირადი ხელმძღვანელობით აშენდა, რომელიც ყველა დეტალს ადასტურებდა და უსაფრთხოებას განსაკუთრებულ ყურადღებას უთმობდა.
მისი საყვარელი აგარაკი, როგორც ყველა დანარჩენი მწვანე ფერში იყო შეღებილი, რომ ციდან საიდუმლო ობიექტის აღმოჩენა შეუძლებელი ყოფილიყო. რამდენიმე აგარაკი ნამდვილი ბუნკერებით არის აღჭურვილი. მთელი ტერიტორია რამდენიმე ღობით, მათ შორის მავთულხლართებით და 6 მეტრიანი გალავნით იყო შემოსაზღვრული. ეს კიდევ არაფერი, შიდა ტერიტორიაზე რამდენიმე კილომეტრს (თითოეული აგარაკის ფართობი 50-100 ჰა იყო) უშიშროების სამსახური აკონტროლებდა, რომელთაც რიცხვი 1000-ს აღწევდა.
საჰაერო სივრცეს საჰაერო თავდაცვა იცავდა. რეზიდენციების ზემოთ ცა საფრენად ყოველთვის დახურული იყო. შიდა ტერიტორიას თითქმის ასი სამხედრო მოსამსახურე იცავდა (ყველაფერი რეგიონის და სიტუაციის მდგომარეობაზე იყო დამოკიდებული).
უსაფრთხოების გარდა თითოეულ აგარაკში მოსამსახურე პერსონალიც ჰყავდათ: დამლაგებლების და მიმტანების გუნდი, რამდენიმე მძღოლი, მეეზოვე, მებაღე. ასევე მთელი დღით მორიგეობდნენ ექთნები და ტოქსიკოლოგები, რომელთა მოვალეობაც პროდუქტების შემოწმება და მზა კერძის სუფრაზე გატანა შედიოდა. როგორც წესი, თითოეულ აგარაკს სრული დროით დაახლოებით 50 ადამიანი ემსახურებოდა, ხოლო თუ იოსებ სტალინი წვეულებას აწყობდა, მათი რაოდენობა ორმაგდებოდა.
პრაქტიკულად ყველა აგარაკს ერთნაირი ინტერიერი და განლაგება ჰქონდა, რადგან მას მრავალფეროვნება არ უყვარდა, გამონაკლისს მხოლოდ სამხრეთით მდებარე რეგიონები წარმოადგენდა, სადაც მხოლოდ ისვენებდა. სწორედ ამიტომ, აქ კაბინეტი არ იყო.
დეკორის ყველაზე ნათელი ელემენტები ბუხრები იყო: ოპალით და ონიქსით მორთული ბუხარი დიდ სასადილო ოთახში, ხოლო პატარა სასადილოში – უჩვეულოდ ლამაზი, მარმარილოს ბუხარი. განსაკუთრებულ ყურადღებას მოითხოვს საძინებელი, სადაც „წინამძღვარს“ დასვენება ძალიან უყვარდა. ის უიშვიათესი ხის – მუქი აღმოსავლური ჭადრის ხით იყო გაფორმებული. მთელი ავეჯი სწორედ ამ ხისგან იყო დამზადებული. დანარჩენი ყველაფერი სტანდარტულად იყო.
ერთადერთი, თითოეულ აგარაკში მხოლოდ სტალინისთვის რამდენიმე ოთახი (მინიმუმ 4) იყო მოწყობილი, რომ უსაფრთხოებით შეპყრობილ ლიდერს დასაძინებელი ადგილი შეეცვალა. ასე მტერი მას ძილის დროს თავს ვერ დაესხმებოდა.
კაბინეტებში, როგორც წესი, სამუშაო მაგიდის გარდა კიდევ რამდენიმე დივანი იყო, ამიტომ მას ერთ შენობაში მთელი დღის გატარება შეეძლო. სტალინის სურვილების გათვალისწინებით, მირონ მერჟანოვმა 10 წლის განმავლობაში მის ყველა რეზიდენციში, რომლის მშენებლობაც მოასწრო, შექმნა პატარა ოთახები სტალინისთვის პირადად გამოსაყენებლად და უზარმაზარი – წვეულებებისა და უცხოელი სტუმრების მისაღებად.
სხვათა შორის, ამ გარჯისთვის „ხალხის მამამ“ არქიტექტორს ცოლთან და გუნდთან ერთად „მადლობა“ გადაუხადა და „ხალხის მტრად“ გამოაცხადა. ამის გამო 10 წლით თავისუფლების აღკვეთა მიუსაჯეს.
რეზიდენციების მშენებლობით მჭიდროდ დაახლოებული პირები იყვნენ დაკავებულნი, რომლებიც ყველაფერს აკეთებდნენ, რასაც ქვეყნის ლიდერი ისურვებდა. რადგან პომპეზურობას დიდად არ აფასებდა, მდიდრულად მოწყობილი მხოლოდ სასტუმრო ოთახები და მაღალი რანგის სტუმრების მისაღები საძინებლები იყო.
ამასთან მის სახლს სამონასტრო კელიას ვერ უწოდებთ, სახაზინოდან ფულს არავინ ზოგავდა, უბრალოდ მას უფრო ბუნებრიობა მოსწონდა. ყველა ავეჯი ექსკლუზიური იყო, მას მოსკოვის ავეჯის ქარხანაში ამზადებდნენ.
სამხრეთ ნაწილში მდებარე ზოგიერთ აგარაკზე, ესენია „ახალი მაცესტა“ და „რივიერა“ სოჭში, „სოხუმი“, „რიცა“ და „მიუსერი“ აფხაზეთში, „კორეიზი“ და „ტრაპეზნიკოვი“ ყირიმში – არა მხოლოდ ბრწყინვალე პარკები და სანაპიროები გააშენეს, რომ მას სუფთა ჰაერზე სეირნობა შეძლებოდა, არამედ სპეციალურ ქაშანურის აბანოებში ზღვის ან სამკურნალო წყალს აწვდიდნენ.
როგორც ცნობილია, ეს მასალა სითბოს, ასევე სასარგებლო ბუნებრივ მინერალებსა და ნივთიერებებს დიდხანს ინარჩუნებს. მისი სუსტი ჯანმრთელობის გათვალისწინებით სწორედ მასში აწყობდა სამკურნალო პროცედურებს. ეს ეხმარებოდა სეზონური მწვავე რევმატიზმის გაქრობაში, რომელიც მრავალი წელი აწუხებდა.
მისი ჯანმრთელობა წესრიგში არ იყო, მაგრამ ცნობილი „ვახშმები“ მის აგარაკზე 10-11 საათიდან დილის 3-4 საათამდე ტარდებოდა. ასეთ წვეულებებს რეგულარულად აწყობდა. თავად ბევრს არ სვამდა, მაგრამ სხვებს ამის გაკეთებას აიძულებდა, რომ მისი თანამებრძოლების ჭეშმარიტი განწყობა გაეგო, ცნობილი ფრაზის გათვალისწინებით „ის, რაც ფხიზელს გონებაში აქვს, მთვრალს ენაზე აქვს“.
ბუნებრივია, უარი აღიქმებოდა, როგორც არასწორი ფიქრები და ზედმეტის თქმის შიში, ამიტომ ყველა გათიშვამდე ან მოწამვლამდე სვამდა. დამსწრე ხალხს ეს აურზაური რომ არ ენახათ, ყველა კერძი და სასმელი წინასწარ მზადდებოდა. როცა მას კერძის ან ჭურჭლის შეცვლა სურდა ქართულად ამბობდა „ახალი სუფრა“ – ეს მოქმედების სიგნალი იყო.
მიმტანები მდიდრულ მაგიდას ალაგებდნენ, და ძვირფას ჭურჭელს ინახავდნენ. ამის შემდეგ ახალი მაგიდა იშლებოდა.
და ასეთი „ასკეტური“ გართობა რეგულარულად ტარებოდა. ომის და შიმშილობის მიუხედავავად „ყველა დროის და ხალხის დიდებული წინამძღვარი“ თანამებრძოლებთან ერთად ქეიფობდა და მბრძანებლობდა. უბრალო ხალხს ომის ტვირთის და შიმშილობის პერიოდის გადატანა უწევდა, ხოლო განსაკუთრებული კასტი მათი ლიდერის ხელმძღვანელობით ასკეტი და სათნო იყო.
